Her yaşta çocuğunuza sorumluluk verin

Yaşa uygun sorumluluklar

Çocuğunuz kaç yaşında olursa olsun, yapabileceği yaşına uygun sorumluluklar bulunabilir. Önemli olan çocuğun becerileri dâhilinde sorumlulukları ondan beklemek ve bu sorumlulukları yerine getirmesi için onu desteklemektir.

Sorumluluk kazandırırken anne-babanın birlikte karar vermesi ve rol alması hem çocuklara model olmak açısından hem de cinsel kimliğin de sağlıklı gelişimini destelemek açısından yararlı olacaktır. Kazandırılması gereken temel sorumluluklar (oyuncaklarını toplamak, ödevini yapmak gibi) erkek ve kız çocuklar için farklılık göstermeyebilir. Ama özellikle babanın sorumluluk kazandırma sürecinde model olması erkek çocuk için önemlidir.

2 - 3 Yaş: Bu yaş grubundaki çocuklar basit giyecekleri (yelek gibi) biraz destekle kendi başlarına giymeyi öğrenebilirler.

Çatal kaşık kullanmak için kas gelişimleri yavaş yavaş yeterli düzeye geldiğinden biraz acemici de olsa çatal kaşık kullanabilirler.

Çatal kaşık kullanmakta olduğu gibi bardaktan su içme denemeleri de bu yaşta gözlemlenebilir.

Bu alanların tümünde önemli olan çocuğun ileriki yaşlarda bu becerileri geliştirip kullanabilmesi için mümkün olduğunca fazla pratik yapmasına olanak vermektir. Yemeğini biraz dökerek yediği için annesi tarafından yedirilen bir çocuğun çatal kaşık kullanma becerileri, yemeği kendi başına yemeği denemesine fırsat verilen çocuğa göre daha yavaş gelişecektir.

3 - 4 Yaş: Bu yaşlarda çocuklar basit ev işlerinde yardımcı olabilirler. Örneğin kendi oyuncaklarını sepetine yerleştirebilir.

Öz bakım becerilerini kendi başına yapmak için ilk adımı atabilirler; diş fırçalamak, elini yüzünü yıkamak gibi. Tabi bu becerileri anne babayı birebir gözlemleyerek ve onların desteği ile deneyerek geliştireceklerdir.

Ayrıca bu yaşta ayakkabılarını giyebilirler. Ama bağcıkları bağlamak için hala yardıma ihtiyaçları vardır.

4 - 5 Yaş: Önceki yaş gruplarında gözlemlenen becerilerin yanı sıra bu yaştaki çocuklar eşyalarını toplayıp, ufak tefek işlerde yardım edebililer ayrıca çatal, kaşık ve

bıçak kullanma becerileri tam olarak geliştiğinden sofra kurallarına uygun şekilde yemek yiyebilirler.

Bu yaştaki çocuğunuzdan odasındaki oyuncakları toplamasını, kendi başına elini yüzünü yıkamasını, yemeğini yemesini, masa hazırlanırken bir şeyleri (tuzluk gibi) götürmesini bekleyebilirsiniz.

5 - 6 Yaş: okul öncesi dönemden okul dönemine geçiş yapan bu yaş çocukları artık yavaş yavaş kendi ayakları üzerinde durmaya başlamışlardır. Yuva ve ana hazırlık sınıfı derken ilkokul birinci sınıfa başlayan çocukların dünyasında artık sadece ailesi yoktur. Dış dünyaya ait beceri ve sorumlulukları kazanmaya hazır duruma gelmişlerdir.

Artık kendi başlarına giyinip soyuna bilirler. Belki hala bu becerileri anne babanın beklediği kadar çabuk değildir. Ama hızlanmaları için kendi başlarına giyinmeye devam etmeleri gerekir. Eğer anne baba sabredemeyip bu seferde "ben giydireyim" derse o zaman bu becerinin gelişmesi gecikecektir. Ayrıca eğer bir yere geç kalınması söz konusu ise çocuğun hazırlaması için yeterli zaman verildikten sonra geç kalmanın sonucunu çocuğun yaşaması da sorumluluk duygusunun gelişmesi için önemlidir.

Ev işlerinde yardım edebilirler. Bu yaş grubundaki çocuklar kendi ile ilgili sorumlukların yanı sıra tüm aileyi ilgilendiren sorumlukları da yerine getirebilirler.

7 - 12 Yaş: Bu yaş döneminde artık okul çocuğun hayatında çok önemli bir yere sahiptir. Dolayısıyla sorumlulukların çoğu da okul ile ilgilidir. Ödev yapmak, okul eşyalarına sahip olmak, gerekli materyalleri unutmamak, okul ve sınıf kurallarına uymak gibi. Tabi ki evdeki sorumluluklar da devam etmektedir; çalışma masalarını düzenlemek, odalarını toplamak, giysilerini dolaba yerleştirmek gibi.

12 - 16 Yaş: Ergenlik dönemi sorumluluklar açısından zor bir dönemdir. Çünkü çocuğunuz artık kendi kişiliğini arayan anne babanın kuralları yerine alternatif kurallar arayan bir genç olmuştur. Kendi ayakları üzerinde durmak, özgürlüğünü ilan etmek en önemli hedef haline gelmiştir. Bu nedenle özgürlüğün aslında bir sorumluluklar bütünü olduğunu anlamalarına yardım etmek anne babalara düşen en önemli görevdir. Bu dönem ortaya çıkan davranış ve disiplin sorunların anne baba, çocuk arasındaki iletişimi ve duygusal bağı güçlendirerek üstesinden gelmek gerekecektir. Bu dönemde verilen sorumluluklarda ergenin bir birey olarak saygı duyduğunuz ve ona güvendiğiniz mesajlarının ağırlık kazanması önemlidir.

Çocukların yaşlarına ve gelişim dönemlerine uygun sorumlulukları yerine getirmesi onların kişilik gelişimini desteklediği kadar sağlıklı ve işlevsel bir aile hayatının göstergesidir. Aile olmak hayatı paylaşmayı getirir, çocuklarının öncelikle aile yaşantısının bir parçası olmasını sağlayan anne-babalar daha sonrasında onları

sosyal hayat içinde hazırlamış olurlar. Anne-babalar çocuklarını her durum ve her koşulda kabul ederler, ancak dış dünyanın beklentilerini sağlıklı bir şekilde gerçekleştirebilmek için ev bir prova alanıdır. Gelecekte nasıl bireyler olacakları ise büyük ölçüde evde prova ederek kazanacakları beceriler ile yakından ilişkilidir.