Alerji kısaca, bağışıklık sisteminin alerjenlere verdiği tepkidir. Genetik özellikler alerji üzerinde önemli bir rol oynar ve alerjik bir bünyeniz varsa büyük ihtimalle ailenizin diğer bir üyesinde sizinle aynı ya da farklı bir alerji bulunuyordur. Ayrıca vücudun zayıf olduğu dönemlerde (hamilelik, hastalık gibi) çeşitli alerjenlere karşı normalde olmayan alerjik tepkiler gelişebilir. Alerji belirtileri bazen yıllarca görülmez, fakat bazı alerjiler yıllar sonra geri gelebilir. “Alerji belirtileri nelerdir” sorusuna cevap alabilmek için öncelikle vücudunuzun nelere alerjisi olduğunu tam olarak bilmeniz gerekiyor. Ayrıca alerji belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve belirtilerin şiddeti değişebilir.
Genel alerji belirtileri kaşıntı, hırıltılı nefes alıp verme, nefes darlığı ve vücudun çeşitli yerlerinde şişlikler olmakla birlikte bu belirtiler alerjene ve kişiye göre değişebilmektedir.
Gıda Alerjileri
Gıda alerjileri ve gıda hassaslığı, aşağı yukarı herkeste belirli bir miktarda görülmektedir. Bazı kişiler bu alerjileri çok hafif belirtilerle geçiştirdiği için alerjinin farkında bile olmayabilir. Bazı kişilerde ise gıda alerjileri oldukça kritik ve hayati riske yol açan belirtilerle görülebilir.
Süt Alerjisi: Süt alerjiniz varsa süt ve süt içeren ürünlerden uzak durmalısınız. Süt alerjisinin en sık görülen belirtileri; hırıltılı solunum, kusma ve kaşıntıdır.
Yumurta Alerjisi: Yumurta alerjisi (özellikle yumurta akı) çocuklarda daha yaygındır. Mide bulantısı, kaşıntı, karın ağrısı, ishal, burun akıntısı, dudakların şişmesi, yüzün şişmesi ve dil şişmesi gibi belirtiler görülebilir.
Buğday Alerjisi: Buğday alerjisi mide bulantısı, egzama, kaşıntılar, astım benzeri belirtiler, nezle ve anafilaksi (aşırı duyarlık yaratan bir antijenin vücuda girmesi ile oluşan şiddetli antijen antikor reaksiyonu) gibi belirtilere yol açabilir.
Fıstık Alerjisi: Fıstık alerjisi olanlar kaju fıstığı, fındık ve ceviz gibi yemişlerden uzak durmalıdır. Fıstık alerjisi belirtileri arasında hırıltılı nefes alıp verme, öksürük, nefes darlığı, boğaz ağrısı, mide ağrısı, ishal, kusma, gözlerde kaşıntı ve şişlik, ciltte kırmızı lekeler ve tansiyon düşmesi bulunmaktadır.
Balık Alerjisi: Doktorunuz tam olarak hangi balık türüne alerjiniz olduğunu belirlediyse sadece o balık ailesini tüketmeyerek bu alerjiden korunabilirsiniz. Ancak balık türü belirlenemiyorsa veya genel olarak balığa alerjiniz varsa, balığı ve balık içeren gıdaları beslenmenizden çıkarmanız gerekebilir. Balık alerjisinin yaygın olarak görülen belirtileri; mide bulantısı, ishal, mide krampları, hırıltılı soluma, kaşıntı ve şişliktir.
Kabuklu Deniz Ürünü Alerjisi: Sadece kabuklu deniz ürünü yememek bu alerjiden korunmak için yeterli değildir. Aynı zamanda üretiminde kabuklu deniz hayvanı kullanılan ilaç, kozmetik, krem ve diğer gıdalardan da uzak durmalısınız. Belirtileri ise kaşıntı, dudakların, yüzün, dilin ve boğazın şişmesi, hırıltılı soluk alıp verme, ishal, karın ağrısı, baş dönmesi ve ağız içinin karıncalanmasıdır.
Diğer Gıda Alerjileri: Belirtileri yukarıdaki gıdalarla benzeşen diğer gıda alerjileri arasında soya alerjisi, sülfit alerjisi, kazein (süt proteini) alerjisini sayabiliriz.
Mevsimsel Alerjiler
Bahar Alerjisi: Bitkiler ve ağaçlar tarafından yayılan polenler bahar alerjisinin başlıca nedenidir. Bağışıklık sistemi bu polenleri “işgalci” olarak algılar ve korunmak için antikor üretimini arttırır. Bahar alerjisinin belirtileri gözlerde kaşıntı, ciltte kaşıntı, hapşırma, öksürme, gözlerin altında koyulaşma, gözyaşı üretiminin artması ve burun akıntısıdır.
Bazı ağaç ve bitki türleri polenlerini bahar mevsiminin sonuna doğru ürettiği için bu alerjiye “yaz alerjisi”de denmektedir.
Kış Alerjisi: Hava soğudukça havadaki küf sporları artar ve bu sporlar kış alerjisinin ana nedenidir. Belirtileri bahar alerjisi ile benzeşir.
Evcil Hayvan Alerjileri
Köpek Alerjisi: Öksürük, nefes alırken hırıltı, kırmızı gözler ve göz kaşıntısı, kaşıntılı, akıntılı ve dolu burun, hapşırma köpek alerjisinin belirtileri arasındadır. Köpek alerjisi bulunan bazı insanlarda ciltte kaşıntı oluşabilir. Alerjinin şiddetine göre yüz ve göğüs bölgesinde kurdeşen görülebilir. Astımı bulunanlarda evcil hayvan alerjisi belirtileri daha şiddetli olabilir.
Kedi Alerjisi: Kedi alerjisi 2 farklı şekilde ortaya çıkabilir. İlki kedi ve kedi tüyüne olan alerji, ikincisi ise kediyle birlikte dışarından gelen polen, küfe karşı verilen alerjik tepkidir. Yüz ve göğüs bölgesinde yoğunlaşan kaşıntılar, dolu ve akıntılı burun, burun kaşıntısı, ciltte kedinin dokunduğu yerlerde kızarıklıklar, hapşırma, göz kızarıklığı ve öksürük kedi alerjisi belirtileri arasındadır.
Diğer Alerjiler
Saman Nezlesi: Bahar nezlesi olarak da bilinen saman nezlesi genellikle polenlerin arttığı bahar aylarında görülür ancak yıl boyu devam eden bir türü de bulunmaktadır. Tıptaki adı “alerjik rinit” olan saman nezlesinin yaygın olarak görülen belirtileri; boğaz ve burun kaşıntısı, tıkalı ve akıntılı burun, gözlerin yaşarması ve hapşırmadır. Şiddetli saman nezlesi terleme, baş ağrısı, tat ve koku duyularının zayıflaması, tıkalı sinüsler nedeniyle yüzde ağrıya neden olabilir.
Sumak ve Meşe Alerjisi: Sumak ve meşede bulunan yağlı bir bileşen olan “urushiol” ciltle temas ettiğinde şiddetli kaşıntıya neden olabilmektedir. Bu kaşıntılar temastan 1-2 saat sonra, bazı durumlarda ise 1-2 sonra ortaya çıkabilir.
Küf Alerjisi: Küfe maruz kalmak her insan için tehlikelidir ancak küf alerjisi olanlar diğer insanlarda herhangi bir soruna yol açmayacak kadar az miktarda küften bile etkilenir. Boğaz kaşıntısı, kurdeşen, göz kapağının şişmesi, gözlerde kaşıntı, öksürük ve hırıltılı nefes alma küf alerjisi belirtileri arasındadır.
Güneş Alerjisi: Güneş alerjisi, bağışıklık sisteminin güneş ışınlarına tepki vermesidir. Güneş alerjisinde güneşin altında kısa süre kalınmasına rağmen kaşıntı ve kızarıklıklar ortaya çıkabilir. Bu kızarık ve kaşıntılar vücudun çeşitli bölgelerinde görülebilir ancak genellikle boyun ve göğsün üst kısmında yoğunlaşır. Bazen kıyafetle örtülen bölgelerde de güneş alerjisine bağlı kaşıntı ve küçük, kırmızı kabarcıklar görülebilir.
Diğer Alerjiler: Kozmetik alerjisi, nikel (takı) alerjisi, ilaç alerjisi, toz alerjisi, polen alerjisi, kimyasal madde (deterjan gibi) alerjisi, penisilin alerjisi ve daha pek çok farklı alerji türü bulunmaktadır. Bu alerjilerin belirtileri diğer alerjilerle benzerlik gösterir. Örneğin toz ve polen alerjisi burunda akıntı ve kaşıntıya neden olurken nikel, deterjan ve güneş alerjisi ciltte kabarıklığa, kaşıntıya yol açabilir. Bu belirtiler hafif, orta dereceli veya şiddetli olarak ortaya çıkabilir.
Alerji Tedavisi
Alerji tedavisine başlanabilmesi için öncelikle neye/nelere alerjiniz olduğu belirlenmelidir. Bunun için bir “alerji uzmanına” gitmelisiniz. Alerji uzmanları alerjinin belirlenmesi ve tedavisi konusunda ihtisas yapmış doktorlardır.
Alerji uzmanı sağlık geçmişinizi inceledikten sonra sizden belirtiler hakkında detaylı bilgiler alır. Cilt ve kan testleri isteyebilir. Alerji testleri negatif çıkarsa bağışıklık sistemi için bazı diğer testler yapabilir.
Alerjinin nedeni belirlendikten sonra tedavisi, korunma ve ilaçla tedavi olarak 2 ana kategoride yapılır. Doktorunuz size öncelikle alerjiye neden olan alerjenlerden uzak durmanızı önerecektir ve bu konuda sizi bilgilendirecektir. Şiddetli belirtilerin hafifletilmesi ve yaşam kalitesinin artması için ilaç tedavisi kullanılabilir.
